De vooroordelen en clichés over de jongere generaties zijn inmiddels bekend: ze willen havermelk in hun koffie, hun leven speelt zich af op social media en ze voelen zich snel onheus bejegend. Soms lijkt het bijna onmogelijk om met ze samen te werken. Toch is die samenwerking niet alleen onvermijdelijk, maar ook waardevol. In Goedemorgen Legal People bespraken we deze dynamiek met ervaringsdeskundige Marien Glerum, Benelux Managing Officer van Dentons, en Hedy Smit, International Executive Alignment Coach met een PhD in Psychoneurologie.

Jonge teams, oude partners

Zoals elk advocatenkantoor heeft ook Dentons een hiërarchie gebaseerd op ervaring en dus leeftijd, met juniors, seniors en partners. Marien Glerum herkent dan ook de bijbehorende team dynamics en uitdagingen. Partners ervaren bij het aansturen van hun jonge teams vaak twijfel over hun handelen. Soms is dit veroorzaakt door een gebrek aan managementkunde, maar vaker speelt de persoonlijkheid van de betreffende partner een rol. De een is sterk in het stellen van regels en kaders, de ander is sneller geneigd om medewerkers tevreden te houden. Het verschil in de persoonlijkheid en dus de aanpak van de partner is bepalend voor functioneren van het team op vlak van dynamiek. Glerum ziet dat het begeleiden van partners daarin meer nodig is dan 10 jaar terug. Het generatieconflict is een heel duidelijk thema.

De theorie rond generaties

Hedy Smit schetst de achtergrond van de verschillende generaties in het westen. De Vooroorlogse generatie, de Stille generatie, de Baby Boomers, Gen X, de Millennials, Gen Z, en Gen Alpha. Een generatie wordt bepaald door conditionering: mensen die in dezelfde periode geboren zijn en in dezelfde levensfase zaten op bepalende momenten in de geschiedenis, in dezelfde regio, zijn op eenzelfde manier geconditioneerd. Vanuit die gedachte is veel te verklaren, maar niet alles. Iedereen is uniek, met een eigen, persoonlijke conditionering afhankelijk van verschillende factoren zoals opvoeding, sociale en economische context en opleiding.

De generaties op de werkvloer van vandaag lopen van de babyboomers tot aan Generatie Z. De eerste groep is in de basis gevormd door hun opvoeding door ouders uit de Vooroorlogse en Stille generaties, met traditionele familie- en sociaal omgeving- team gerichte normen en waarden. Dit speelde zich af tijdens de naoorlogse periode van onzekerheid, economische terugval en de Koude Oorlog, maar ook van wederopbouw, vreugde en een wens van persoonlijke bevrijding uit strakke structuren. De volgende generatie, Gen X, voedde zichzelf voor een groot deel op doordat ouders meer bezig waren met eigen activiteiten dan voorheen. Het idee dat Gen X oplossingsgericht en pragmatisch is, komt hier vandaan. Vanaf de Millenials kwam kindgerichte opvoeding op, terwijl in deze periode paradoxaal genoeg vaker beide ouders aan het werk waren en de familiesamenstellingen steeds flexibeler werden.

Deze verschillende generaties komen elkaar nu tegen in werksituaties. Elk met een eigen verleden en omgevingsbewustzijn dat zorgt voor sociale conditionering in het heden, met bepaalde normen en waarden. Vanuit de historische ontwikkeling van de westerse maatschappelijke opvattingen over opvoeding is de oudere groep gewend aan sociale hiërarchieën en samenwerking van daaruit, terwijl de nieuwere generaties zijngewend aan meer persoonlijke aandacht en centrale focus op zichzelf.

Het team en de ik

Marien Glerum herkent de worsteling over hoe om te gaan met het verschil tussen het self centered gedrag van jongere generaties en het team centered denken van de oudere. De aanpak hierin verschilt per partner, per generatie, maar ook per persoon binnen generaties. De stijl van leiderschap en communicatie is van belang, maar werkt niet generiek voor iedereen. Er is behoefte aan heldere afspraken en structureel leading by example. Streng optreden op regels werkt alleen met heldere afspraken en zonder pure hiërarchische ingrepen. Als leiders hun eigen afspraken niet naleven, dan gaat het mis, omdat mensen zich daardoor niet gewaardeerd voelen. De tijd dat dat weggewuifd kon worden is voorbij.

Hedy Smit deelt het belang van het maken van heldere afspraken. Het gaat hierbij om verwachtingen, maar ook over het begrijpen van elkaars perspectieven. Ook in organisaties waar de duidelijke generatie-indeling van een advocatenkantoor ontbreekt, is helderheid over verwachtingen heel belangrijk. Het expliciet uitspreken van verwachtingen zorgt voor duidelijkheid. Dat is niet alleen nodig voor de verschillen tussen generaties, het is ook helpend in de verscheidenheid van persoonlijkheden, culturen en achtergronden. Luisteren naar en respect hebben voor de verschillende perspectieven zorgt ervoor dat iedereen zich gehoord voelt, ook degene met een afwijkende mening. De verschillende generaties moeten samen de balans zoeken tussen de ruimte voor ‘de ik’ en de ruimte voor ‘de wij’ en elkaar meenemen in de verschillende perspectieven.

Verantwoordelijkheid versus eigenaarschap

Een belangrijke term in de dynamiek tussen generaties in eigenaarschap. De patronen van de oudere generaties zijn gebaseerd op structuur en het stellen van regels en het naleven ervan. Het ging hierbij over eigenaarschap op basis van eigen verantwoordelijkheid. Bij jongere generaties gaat het over gehoord worden en het hebben van inspraak, ongeacht bijvoorbeeld hiërarchie. De truc is om gezamenlijk naar een patroon te bewegen van afspraken maken, niet alleen top-down maar allemaal samen, en vrijheden bieden. Dit vereist oefening en een focus op de rollen binnen team. Teamleden moeten eigenaarschap voelen over hun rol en alles wat daarbij hoort, iets dat geldt voor alle generaties. Dat eigenaarschap is dynamisch en verandert afhankelijk van specifieke teamsamenstelling. De rollen binnen een team worden met elkaar afgesproken op basis van met elkaar uitgekristalliseerde verwachtingen van resultaat en best passende verdeling van rollen aan de hand van capaciteit en ervaring van elk teamlid. Zo worden alle teamleden ingezet met wederzijds respect voor elkaars helder afgesproken rol binnen het team en heeft ieder teamlid vrijheid in de uitvoering ervan.